Το Σάββατο, 28 Μαΐου 2022, η Αδελφότητα Μικρασιατών Χανίων πραγματοποίησε μία από τις εκδηλώσεις της για την επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή: τη λειτούργηση των εικόνων που είχαν φέρει μαζί τους οι πρόσφυγες πρόγονοί τους.
Η επιλογή του ναού του Αγίου Νικολάου δεν ήταν τυχαία. Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο κεντρικός ναός της Σπλάντζιας, της περιοχής στην καρδιά της πόλης που δέχτηκε μεγάλο αριθμό προσφύγων για μόνιμη εγκατάσταση, μιας και είχε πλήθος σπιτιών μουσουλμάνων που είχαν ήδη αποχωρήσει. Ο ίδιος ο ναός είναι προϊόν των πληθυσμιακών μετακινήσεων στην Κρήτη: ιδρύθηκε ως ναός καθολικός, αυτός του μοναστηριού των Δομηνικανών μοναχών που ζούσαν στα Χανιά κατά την ενετική περίοδο του νησιού. Μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, ο ναός μετατράπηκε στο κεντρικό τζαμί των Χανίων, το Χουγκιάρ Τζαμισί, και απέκτησε μιναρέ με δύο εξώστες που σώζεται σήμερα. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών ο ναός έγινε ορθόδοξος χριστιανικός κι αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο. Κατά τη δεκαετία του 1950 προστέθηκε στη βορεινή πλευρά του καμπαναριό. Σήμερα αποτελεί μοναδικό ναϊκό μνημείο με συνύπαρξη καμπαναριού και μιναρέ.
Η μικρή πομπή το πρωί του Σαββάτου ξεκίνησε από την είσοδο της πλατείας της Σπλάντζιας. Μέλη της Αδελφότητας ήταν ντυμένοι και ντυμένες με παραδοσιακές φορεσιές της Μικράς Ασίας και συνοδεύονταν από ανάλογα ντυμένους εκπροσώπους άλλων συλλόγων: του Συλλόγου Μακεδόνων-Θρακιωτών νομού Χανίων «Ο Μέγας Αλέξανδρος», του Συλλόγου Ποντίων Χανίων «Η Ρωμανία», του Παραδοσιακού Συλλόγου Χανίων «Βιγλάτορες», του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου Χανίων «Αροδαμός». Στην απέναντι γωνία τους καλωσόρισε η Φιλαρμονική του Δήμου Χανίων. Οι απόγονοι των Μικρασιατών προσφύγων, με τις εικόνες- κειμήλια ανά χείρας, μπήκαν στον ναό του Αγίου Νικολάου, όπου έγινε μικρή λειτουργία.
Για την τελετή αυτή μεταφέρθηκαν στον ναό περίπου 30 εικόνες. Άλλες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση κι άλλες είναι πιο εύθραυστες, μερικές απεικονίζουν πιο σπάνιους αγίους από άλλες, για κάποιες η ιστορία τους είναι γνωστή, για άλλες όχι. Στο σπίτι της οικογένειας Τουρνά, στα Χανιά, φυλάσσεται ένας κεντητός σταυρός που ταξίδεψε από τη Φώκαια μετά την Καταστροφή. Ο Άγιος Νικόλαος κι ο Άγιος Φανούριος κρέμονταν στον τοίχο της οικογένειας Ρακοπούλου για δεκαετίες. Ο Άγιος Ελευθέριος χωρίστηκε στα δυο στην προκυμαία της Σμύρνης, και το κάθε παρακλάδι της οικογένειας που μπήκε σε διαφορετικό πλοίο πήρε ένα κομμάτι. Μια Αγία Αναστασία, από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, έγινε αφιέρωση στο ένα κλίτος της εκκλησίας της Σπλάντζιας το 1997, ενώ μια άλλη Αγία Αναστασία έφτασε με την οικογένεια Δημόπουλου από τα Βουρλά μετά το ’22 και ταξίδεψε φέτος, για την περίσταση αυτής της εκδήλωσης, από το Ηράκλειο στα Χανιά. Η εικόνα του Χριστού έφτασε στα Χανιά μετά από ένα μακρύ ταξίδι από το Καρς του Πόντου. Στο εικονοστάσι που φυλασσόταν για δεκαετίες μια εικόνα της Παναγίας, στο σπίτι της οικογένειας Κόκκινου στο Ηράκλειο, πρόσφατα ένας απόγονος ανακάλυψε ένα σακουλάκι με χώμα από τη Μικρά Ασία.
