069
Είδος:
είδη οικιακής χρήσης
Προέλευση:
Πάνορμος
Ευτέρπη Μαρκή / Πολυχώρος Πολιτισμού Ισλαχανέ

Ένας μύλος του καφέ από την Πάνορμο

Ο Επαμεινώνδας Μαρκής γεννήθηκε στην Πάνορμο της Μικράς Ασίας το 1901. Δεν τελείωσε το σχολείο γιατί χτυπούσε με βόλους τον δάσκαλο του. Πήγε μαθητευόμενος στο Κοντοσκάλι σε έναν μαραγκό, στον οποίο ο πατέρας του έδωσε δικαίωμα ζωής και θανάτου. Το 1917 κλήθηκε να υπηρετήσει στον οθωμανικό στρατό. Απέφυγε τη θητεία επιλέγοντας να δουλέψει στα ορυχεία μολύβδου της Μπάλιας από όπου δραπέτευσε μετά από επτά μήνες λόγω των τραγικών συνθηκών εκεί. Κατατάχθηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό και πολέμησε. Το 1922 έφυγε από τη Σμύρνη κωπηλατώντας και έφτασε στη Χίο. Στη συνέχεια πήγε στη Θεσσαλονίκη καθώς  έμαθε ότι η οικογένειά του βρισκόταν εκεί. Τον πρώτο καιρό και μέχρι να βρει την οικογένειά του κοιμόταν στην Αίγλη. Δούλεψε αρχικά σε έργα γεφυροποιίας στον Νέστο και στη συνέχεια ως ειδικός μαραγκός στα τρένα. Άνοιξε δικό του εργαστήριο στην οδό Παπαμάρκου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, όπου ειδικεύτηκε στις καρέκλες πολυτελείας, και στη συνέχεια μεγαλύτερο εργαστήριο σε συνεργασία με τον Αχιλλέα Γαϊτανίδη.

Η υπόλοιπη οικογένεια του έφυγε από την Πάνορμο και βρέθηκε αρχικά στη Ραιδεστό και στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη. Ο Αναστάσιος Μαρκής με τη σύζυγό του Ευτέρπη και τα παιδιά τους Χάιδω και Βαρβάρα. Δύο ακόμη παιδιά, η Ευδοξία και η Νίκη, πέθαναν σε μικρή ηλικία. Ο έτερος γιος της οικογένειας,  Ιορδάνης, πέθανε στη Μικρά Ασία λίγο πριν το τέλος του πολέμου, όπου κρυβόταν για να αποφύγει και αυτός τη στράτευση. Η Χάιδω πέθανε στη Θεσσαλονίκη λίγο καιρό μετά τη μετεγκατάσταση της οικογένειας από φυματίωση. Την προίκα της πουλούσε ο Αναστάσιος Μαρκής στο Διοικητήριο μέχρι να επανενωθούν οικογενειακά με τον Επαμεινώνδα, ο οποίος μερίμνησε στη συνέχεια για την επιβίωση όλων.

Η Ευτέρπη Μαρκή, κόρη του Επαμεινώνδα και της Όλγας Αντωνίου από την Κορησσό Καστοριάς, αφηγήθηκε στην Αρετή Κονδυλίδου ότι η οικογένεια έφερε αρκετό βιος μαζί της. Αυτά που έμειναν είναι ορισμένα μπακιρένια σκεύη και τρία «πολύτιμα» αντικείμενα. Ξεχωρίζει τον μύλο του καφέ και έναν μπαλτά, τα οποία φέρουν χαραγμένες τις χρονολογίες 1901 και 1904, έτη γέννησης του Επαμεινώνδα και μιας από τις αδελφές του. Ο πατέρας του συνήθιζε με τη γέννηση κάθε παιδιού να αγοράζει ένα οικιακό σκεύος στο οποίο και ανέγραφε τη σχετική χρονολογία. 

Η μαρτυρία ανήκει στο αρχείο του Πολυχώρου Πολιτισμού Ισλαχανέ της Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας. Την μαρτυρία πήρε η Αρετή Κονδυλίδου, την οποία και ευχαριστούμε θερμά. Το σύνολο της μαρτυρίας (α΄ & β΄ μέρος) της Ευτέρπης Μαρκή είναι διαθέσιμο στο κανάλι του Πολυχώρου στο YouTube, εδώ.