032
Είδος:
είδη οικιακής χρήσης
Προέλευση:
Αδραμύτι
Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδoνίας και Θράκης, παραχώρηση Ειρήνης Φραγκιαδάκη

Ένα προικώο κέντημα από το Αδραμύτι

Η Ειρήνη Χαντζάρα, κόρη της Χρυσής και του Κωνσταντίνου, γεννήθηκε το 1890 στο Αδραμύτι. Η οικογένεια μετακόμισε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1900. Η Ειρήνη παντρεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο Πατριαρχείο, τον Ευάγγελο Κανδύλη, ναυτικό από το Μοσχονήσι. Το ζεύγος απέκτησε δύο κορίτσια, τη Νίτσα (Μαρία-Ελένη), γεννηθείσα το 1922, και την Πόπη (Καλλιόπη), γεννηθείσα το 1924. Η Χρυσή, η Ειρήνη και η Νίτσα έφυγαν από την Κωνσταντινούπολη το 1922 παίρνοντας μαζί τους μόνο τα ρούχα του παιδιού, μία εικόνα, ορισμένα κουταλάκια, ένα μικρό χαλί και ένα προικώο μεταξωτό κέντημα που κέντησε η ίδια η Ειρήνη με το όνομα της καλλιγραφημένο. Ο καπετάνιος του πλοίου που τους μετέφερε δεν επέτρεπε στους επιβάτες να πάρουν μαζί τους πολλές αποσκευές. Η Ειρήνη του είπε ότι μετέφερε μόνο ένα βαλιτσάκι που είχε μέσα τα ρούχα του παιδιού.

Οι γυναίκες πέρασαν στη Μυτιλήνη όπου ενώθηκαν με τον Ευάγγελο ο οποίος γύριζε από ταξίδι και όλοι μαζί εγκαταστάθηκαν στο Νιο Χωριό όπου νοίκιασαν δωμάτιο.  Στη συνέχεια έχτισαν καινούριο σπίτι πάνω από το σπίτι ενός τούρκου μπέη που έφυγε με την ανταλλαγή. Στη διάρκεια οικοδομικών εργασιών η οικογένεια βρήκε στην αυλή του σπιτιού σκελετούς ανθρώπινων πτωμάτων. Σε έναν μάλιστα βρέθηκε ένα χρυσό δαχτυλίδι το οποίο η Χρυσή κράτησε και το οποίο ακολούθησε κι εκείνη μετά το θάνατό της στη Μυτιλήνη. Γύρω στα 1940 η Καλλιόπη αρρώστησε και έπρεπε να βρεθεί πενικιλίνη. Εγκαταστάθηκε για το λόγο αυτό στην Αθήνα, όπου μεταπολεμικά μετακόμισε όλη η οικογένεια, πλην της αδελφής της, Νίτσας (Αναγνώστου), που έμεινε στη Λέσβο και ασχολήθηκε (ασχολείται ακόμα στα 100 της) με τη λαογραφία του νησιού. Στη συνέχεια μετακόμισαν σε ιδιόκτητο σπίτι στο Παλαιό Φάληρο.

Η Πόπη παντρεύτηκε τον αιγυπτιώτη, Αντρέα Φραγκιαδάκη. Γνωρίστηκαν στο υπουργείο Οικονομικών όπου δούλευαν αμφότεροι. Ο Αντρέας στη συνέχεια σταδιοδρόμησε ως εισαγγελέας και κάποια στιγμή γύρω στα 1960 μετατέθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου μετακόμισαν οικογενειακά. Η Πόπη μετατέθηκε σε Εφορεία Καπνού. Η Ειρήνη μεγάλωσε τις εγγονές της μαθαίνοντας τες τούρκικα τραγούδια. Έζησε μέχρι τα 102. Κεντούσε, έπλεκε, μαγείρευε, προσέφερε μέχρι τα βαθιά της γεράματα.

Το κέντημα με το όνομά της πέρασε στην κόρη της, Πόπη, και στη συνέχεια στη συνονόματη εγγονή της, η οποία επέλεξε να το δωρίσει στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης για να διασφαλίσει τη διάσωσή του. Το κέντημα θυμίζει στην Ειρήνη τη γιαγιά της με την οποία είχε μια πολύ τρυφερή σχέση και η οποία πέθανε στα χέρια της. Η Ειρήνη πρόλαβε να μάθει ένα γνωστό τουρκικό τραγούδι, το Esmerim Guzelim, και στη δισέγγονή της, η οποία το θυμάται ακόμη.

 

Φωτογραφία: Νίκος Τσιόκας